Ben je een beginnend of zelfs ervaren wijnliefhebber en lees je graag eens iets over je favoriete drank? Dan word je zonder twijfel regelmatig geconfronteerd met typische wijnterminologie, heel vaak in het Frans of erg letterlijk uit het Frans vertaald. Niet onlogisch, want ondanks de opkomst van steeds weer nieuwe wijnregio’s blijft Frankrijk de bakermat van onze wijncultuur. In deze rubriek doen we telkens een aantal wijntermen uit de doeken die je kunnen helpen om wijn nog beter te begrijpen.

PrikenTik-wijnABC

A

  • Afdronk: de smaak en aroma’s die in de mond blijven hangen na het doorslikken van de wijn, de laatste fase van het proeven van de wijn. De afdronk geeft je een goede indicatie van de kwaliteit van de wijn. Hoe langer en intenser de afdronk, hoe beter de wijn.
  • Alcohol: sinds 1980 wordt de alcoholgraad aangeduid als het percentage zuivere alcohol in een wijn. 11 à 14% zijn courante alcoholpercentages in moderne wijnen. Alcohol is essentieel om wijn te kunnen bewaren maar mag nooit overheersen in de smaak. Wist je dat voor 1% alcohol ongeveer 20 gram suikers nodig zijn?
  • Appellation: de benaming die aangeeft in welke regio de wijn geproduceerd wordt. Appellations zijn vaak heel strikt genormeerd om de kwaliteit van de wijn te beschermen. De meest voorkomende herkomstbenaming in Frankrijk is de AOC of Appellation d’Origine Contrôlée. In Italië spreekt men over DOC of Denominazione di Origine Controllata en DOCG of Denominazione di Origine Controllata e Garantita. Op Spaanse wijnetiketten zal je de term DOC of Denominación de Origen Calificada aantreffen.
  • Assemblage: het mengen van verschillende wijnen om tot een mooi eindproduct te komen. Een techniek die onder meer door alle grote huizen in de Champagnestreek gebruikt wordt om jaar na jaar een vergelijkbare smaak en kwaliteit te kunnen garanderen.

B

  • Barrique: de Franse benaming voor de eikenhouten vaten waarin men bewaarwijnen laat rijpen. Een ‘barrique’ van 225 liter, de zogenaamde Bordeauxmaat,  is de vrij algemeen aanvaarde standaardmaat. Het type eik en de leeftijd van de vaten kunnen heel bepalend zijn voor het smaakpalet en de aroma’s van de wijn. Veel moderne wijnen worden niet langer gelagerd op eikenhouten vaten maar wel in grote inox kuipen, de zogenaamde ‘cuves’.
  • Blanc de Noirs: een witte wijn op basis van blauwe druiven. Om een Blanc de Noirs te maken, verwijdert men direct na het persen van de druiven de schillen die de rode kleurstof afgeven. Vooral in de Champagnestreek vindt men wel eens Blanc de Noirs. Onder meer Bollinger en Mailly produceren voortreffelijke Blanc de Noirs champagnes.
  • Bodega: de Spaanse term voor een wijnhuis of een wijnbedrijf, vergelijkbaar met het Franse ‘château’. 
  • Botrytis: een schimmel die de zogenaamde ‘pourriture noble’ of edele rotting van de druif veroorzaakt. Door die schimmel ontstaan er microgaatjes in de schil. Het gevolg is dat het sap uit de druif verloren gaat en het suiker- en zuurgehalte zeer hoog wordt. Dit procedé gebruikt men om bijvoorbeeld Sauternes en Gewürztraminers van topkwaliteit te produceren.

C

  • Chambreren: het geleidelijk op kamertemperatuur laten komen van een fles wijn. Zeker voor rode wijnen is ‘kamertemperatuur’ de ideale temperatuur om de wijn te degusteren. Je doet dit best geleidelijk omdat bruuske temperatuurverschillen nefast kunnen zijn voor de wijn. De fles even in de diepvries stoppen om de wijn versneld wat te koelen is dus echt uit den boze!
  • Chaptaliseren: het toevoegen van suiker aan de gistende druivenmost om het alcoholgehalte van de wijn op pijl te brengen. Extra droge wijnen waaraan geen suiker is toegevoegd worden vaak ‘non dosé’ genoemd.
  • Château: de overbekende term voor een wijndomein waar druiven worden geteeld en wijn wordt geproduceerd. Indien de wijn ook in het kasteel wordt gebotteld, spreekt men van een ‘mise au château’.

PrikenTik-wijn-abc

D

  • Decanteren: het voorzichtig overgieten van een oudere wijn in een glazen karaf, zodat het bezinksel in de fles blijft. Je zet een oudere fles wijn, waar je nog van wil genieten, best een dag op voorhand rechtop zodat het bezinksel al naar de bodem kan zakken. Ook jongere wijn wordt vandaag wel eens gedecanteerd om de wijn wat soepeler en ronder te maken. 

PrikenTik - wijnstreken - decanteren

 

  • Demi-sec: De letterlijke vertaling is ‘half-droog’. Niet iedereen is fan van het wat zurige karakter van een droge, witte wijn, een droge rosé of een ‘brut’ mousserende wijn. Om een wijn te krijgen met een zoete toets stopt de wijnbouwer het gistingsproces voordat alle suikers in alcohol zijn omgezet. Zo krijg je zogenaamde restsuikers die een demi-sec wijn zijn zoete smaak geven. 
  • DOC: een kwaliteitsaanduiding die zowel in Italië (Denominazione di Origine Controllata), Spanje (Denominación de Origen Calificada) als Portugal gebruikt wordt. Een DOC-wijn is het equivalent van een Franse AOC (Appellation d'Origine Contrôlée). Deze labels garanderen zowel de herkomst als de kwaliteit van de wijnen.

E

  • Eiswein: of ijswijn, wordt gemaakt op basis van druiven die geplukt worden wanneer ze in bevroren toestand zijn (bij een temperatuur van minimaal -8°C). Het resultaat is een heel zoete wijn, die tegelijk ook fris is. Hoewel Eiswein vooral een Duitse en Oostenrijkse specialiteit is, bestaan er ook exemplaren op basis van appelen of peren uit Haspengouw. Verrassend lekker en ideaal als dessertwijn!

PrikenTik - wijnstreken - eiswein

 

  • Espumante: champagne, cava en prosecco kennen we ondertussen allemaal, maar een espumante of mousserende wijn uit Portugal is minder bekend. Espumante wordt zowel in het natte Noorden als in het droge en warme Zuiden van Portugal geproduceerd en kan dus erg verschillend van smaak en karakter zijn.
  • Estate: of simpelweg de Engelse benaming voor ‘wijndomein’. Een Californische ‘estate bottled wine’ kan je dus perfect vergelijken met een Franse ‘mise en bouteille au château’.

F

  • Fles: alhoewel je vandaag ook party wine in bags kan kopen, is een glazen fles nog steeds dé standaardverpakking voor wijn. Een klassieke wijnfles heeft een inhoud van 0.75 liter, maar ook van deze formaten heb je misschien al eens gehoord: Magnum (inhoud 1.5l), Jéroboam (inhoud 3l), Mathusalem (inhoud 6l), oplopend tot zelfs Melchior (inhoud 18l).
  • Flesrijping: een goede kwaliteitswijn wordt beter met het ouder worden omdat de wijn verder rijpt in de fles. Maar let op: negen op de tien wijnen die vandaag op de markt komen, worden best binnen de drie jaar gedronken. Alleen de echte toppers uit Bordeaux, Bourgogne, de Rhônevallei en Toscane bijvoorbeeld worden echt nog beter wanneer je ze langer bewaard dan drie jaar na de botteling. De wereldkampioen van de bewaarwijnen is de Vintage Madeira. Deze topwijn kan het meer dan 100 jaar uitzingen in de fles, en dat zonder aan kwaliteit in te boeten. Uitzonderlijk!

PrikenTik - wijnstreken - flesrijping

 

  • Flor: dit is een wilde gist die voorkomt in Andalusië en vooral gebruikt wordt om sherry zijn typische smaak te geven. Je kan flor het best vergelijken met de wilde gist uit onze eigen Zennestreek, die onmisbaar is om een goede, oude gueuze te brouwen. Voor de productie van droge fino of manzanilla sherry blijft de flor tijdens het hele rijpingsproces in het vat. Voor een zoetere amontillado wordt de flor eerder verwijderd. 

G

  • Geoxideerde wijn: een oude wijn die te veel in aanraking is gekomen met zuurstof en daardoor een bruine kleur heeft. Geoxideerde wijn is zijn fruitige aroma’s kwijt en meestal ondrinkbaar. Alleen echte topwijnen verouderen goed in de fles als ze in ideale omstandigheden bewaard worden. Eens een wijn op dronk is, wacht je dus best niet te lang om de fles te ontkurken en te genieten.
  • Grand Cru: een veel gebruikte term in Bordeaux en Bourgogne om de allerbeste wijngaarden aan te duiden. Romanée-Conti Grand Cru uit Bourgogne en Château Mouton-Rothschild 1er Grand Cru Classé uit Bordeaux zijn wereldberoemde voorbeelden met een prijs die in verhouding staat tot hun reputatie. Peperduur!
Grand Cru
  • Gran Reserva: een Spaans kwaliteitslabel voor rode wijn die minimaal 24 maanden in houten vaten rijpt en minimaal 36 maanden in de fles. Witte en rosé gran reserva’s moeten 48 maanden rijpen waarvan minimaal 6 maanden in het vat.

H

  • Halfdroge wijn: wijn met een suikergehalte tussen de 4 en 30 gram per liter. Niet echt droog maar ook niet te zoet. Demi-Sec in het Frans en Halbtrocken in het Duits.
  • Herkurken: een methode om je oude en dure wijnen langer te kunnen bewaren. Na 25 tot 50 jaar raakt de kurk van een wijnfles vaak doordrongen van wijn waardoor hij de fles niet meer perfect afsluit. De meeste grote chateaus herkurken gratis je oude flessen, maar vernietigen dan wel de wijn die niet meer aan hun normen voldoet.
  • Hospices de Beaune: een historisch gebouw in het hartje van Bourgondië dat vroeger een ziekenhuis voor armen was. In de hallen van dit domein start al meer dan honderdvijftig jaar op de derde zondag van november de beroemdste wijnveiling ter wereld. Het veilinghuis Christies organiseert dit jaarlijkse evenement waarvan de opbrengst gebruikt wordt om het historische erfgoed van de Hospices in stand te houden en goede doelen te ondersteunen.
Hospices de Beaune

I

  • IGT: voluit ‘Indicazione Geografica Tipica’, een Italiaanse wijnclassificatie die pas sinds 1992 van kracht is. Kenmerkend voor de IGT-wijnen zijn de aanduiding van het geografische gebied (b.v. Toscana, Umbrië, …) en van de basisdruif. De wijnen moeten voor minstens 85% afkomstig zijnuit het geografische gebied waarvan ze de naam dragen. Kwalitatief situeren de IGT-wijnen zich boven de Vino di Tavola en onder de DOC-wijnen.
  • INAO: voluit het ‘Institut National des Appellations d'Origine’, verantwoordelijk voor de Franse keurmerken. Het INAO controleert de toekenning en het correcte gebruik van de AOC (appelation d'origine controlée) en VDQS (vins délimités de qualité superieure) benamingen en garandeert dat die wijnen de kwaliteitskenmerken hebben van de streek van afkomst.
  • Inox cuves: zeer grote vaten, doorgaans 35 hectoliter, in roestvrij staal waarin het vinificatieproces opgestart wordt. Vroeger gebruikte men houten vaten of kuipen in cement, maar in deze nieuwe vaten kan men de temperatuur veel beter onder controle houden, wat heel belangrijk is voor een goed gistingsproces. Hier kun je meer lezen over het gebruik van inox cuves bij rum.

Inox cuves

J

  • Jura: de Jura aan de Frans-Zwitserse grens is één van de oudste en tegelijkertijd minst bekende wijnstreken van Frankrijk. Zowel de Vin Jaune als de Vin de Paille zijn héél bijzondere en unieke wijnen die je nergens anders vindt. Vin Jaune is een zeer droge wijn met een typische notensmaak die meer dan zes jaar rijpt in het vat alvorens hij gebotteld wordt. De Vin de Paille of ‘Strowijn’ is een likeurwijn waarvoor men de druiven twee maanden op stro legt alvorens ze te persen. 

  • Jerez de la Frontera: stad in het zuiden van het Spaanse Andalusië die bekend staat als de hoofdstad van de flamenco en de sherry (in het Spaans ‘Vino de Jerez’). In de grote bodega’s van Lustau, Domecq, Williams & Humbert en andere grote producenten rijpen de delicate sherrywijnen.

PrikenTik wijnstreken - ABC - Sherry

  • Jeroboam: een champagnefles met een inhoud van 3 liter en dus dubbel zo groot als een magnum. Één van de grotere flessen waarin champagne gebotteld wordt. Een mooie fles voor feestelijke gelegenheden. 

PrikenTik wijnstreken - ABC - Jeroboam

K

  • Kaapse wijnen: op de hellingen van de  Constantiaberg, een uitloper van de beroemde Tafelberg, wordt al sinds 1659 wijn geproduceerd.  De wijnstokken profiteren hier in de namiddag van de schaduw van de 600 meter hoge berg en van de koele zeebries vanuit de Valsbaai en de Atlantische Oceaan. Ideaal voor de druivenranken. Geniet dus baaie van die lekkere wyne!

PrikenTik wijnstreken - ABC - Kaapse wijnen

  • Kabinett: kwaliteitsaanduiding uit het vrij ingewikkelde Duitse classificatiesysteem voor wijn. Voluit is een Kabinettwijn een ‘Qualitätswein bestimmter Anbaugebiete mit Prädikat’, de laagste trap van de top van de Duitse wijnen. Maar belangrijker echter is dat een Kabinett  één van de leukste Rieslings is die je kan drinken: ongelooflijk verfrissend zonder al te veel alcohol. De ideale terraswijn voor een warme zomeravond!

PrikenTik wijnstreken - ABC - Kabinett

  • Kurk: nog steeds de meest populaire stop om een wijnfles luchtdicht af te sluiten. Naar schatting heeft 3% van de wijnen te kampen met zogenaamde kurksmaak, een muffe smaak die de wijn zo goed als ondrinkbaar maakt. In tegenstelling tot wat we vaak denken, wordt deze smaakafwijking niet veroorzaakt door de kurk, maar wel door de TCA-bacterie. Een wijn die wordt afgesloten door een moderne stop in kunststof kan dus evengoed een ‘kurksmaak’ hebben.

PrikenTik wijnstreken - ABC - Kurk

L

  • Lie: de letterlijke vertaling van ’lie’ is most of droesem. ‘Sur lie’ betekent dat de wijn gedurende een aantal maanden samen met de gisten van fijne most in het vat rijpt. Het resultaat is een frisse, heldere wijn met een complexe smaak. Vooral de witte Muscadet wijnen maken vaak gebruik van dit traditionele procedé.
  • Liquoroso: zoete, versterkte dessertwijnen met een alcoholpercentage van minimum 16% en maximum 22%. Zoete sherry en moscato liquoroso zijn goede voorbeelden van dit type wijn.
  • Late harvest: betekent letterlijk late oogst; de Engelse term voor het Franse vendange tardive en het Duitse Spätlese. Laat geplukte en daardoor overrijpe druiven hebben een hoog gehalte aan suikers en mineralen die heel rijkelijke en complexe wijnen opleveren. Bij Gewürztraminer en Riesling bijvoorbeeld levert dit heerlijke resultaten op. 

PrikenTik wijnstreken - ABC - Late harvest

M

  • Méthode traditionnelle: tot 1994 werd dit procedé om mousserende wijnen te maken de ‘méthode champenoise’ genoemd. Om verwarring met echte champagne te vermijden besliste de Europese Unie om een naamswijziging door te voeren. Het gaat dus om mousserende wijnen die buiten de Champagnestreek op precies dezelfde wijze geproduceerd worden als een champagne. Denk maar aan de vele Franse crémants, cava, Belgische schuimwijnen enz. Onze Groot Geluk Brut Cap Classique is een zeer geslaagde Zuid-Afrikaanse bubbelwijn volgens de méthode traditionnelle.

  • Millésime / millésimé: millésime is het Franse woord voor jaartal en slaat dus op het oogstjaar van de wijn. Een belangrijk gegeven, want de kwaliteit van een wijn kan sterk schommelen van jaar tot jaar. Een millésimé – met twee accenten – is een benaming die gebruikt wordt voor champagnes die geproduceerd worden op basis van druiven van één en hetzelfde, uitzonderlijk goede oogstjaar. Dom Pérignon brengt enkel millésimés op de markt, wat voor een stuk verklaart waarom deze exclusieve champagne zo duur is.

  • Monocépage / multicépage: monocépage is een Franse term die in vele talen gebruikt worden voor wijnen die gevinifieerd worden op basis van één druif. Goede voorbeelden zijn de talrijke wijnen op basis van chardonnay, sauvignon blanc, riesling, sangiovese, merlot enz. Het tegenovergestelde dus van multicépage-wijnen die geassembleerd worden op basis van verschillende  druivenrassen. De meeste grand cru’s zijn multicépage-wijnen.

N

  • Nebbiolo: het bekendste blauwe druivenras uit Piëmont. Al aan het begin van de 14de eeuw werd nebbiolo in geschriften vermeld. Het is dus één van de alleroudste Italiaanse rassen. De wereldberoemde barolo- en barbarescowijnen worden gevinifieerd op basis van deze delicate druif.

PrikenTik - wijnstreken - Nebbiolo

  • Nieuwe wijnlanden: verzamelnaam voor landen waarvan de wijnen pas vrij recent op de Europese markt kwamen. Argentinië, Australië, Californië, Chili, Nieuw-Zeeland en Zuid-Afrika zijn zonder twijfel de belangrijkste nieuwe wijnlanden die voortreffelijke wijnen produceren.
  • Neus: vaak gebruikte benaming voor de geur of het bouquet – een subtiel aroma dat door bepaalde rijpingsprocessen gecreëerd wordt – van een wijn. Een wijn met een bescheiden neus bijvoorbeeld heeft weinig geur. De neus staat voor alles wat je ruikt in de wijn. Je ruikt de aroma’s van de wijn nadat je het wijnglas gewalst hebt, je neus boven het glas houdt en de geuren inademt.

PrikenTik - Wijnstreken - neus

O

  • Oenologie: wijnwetenschap. Zowel de vinificatie als de rijping van de wijnen vallen onder deze wetenschap. De enorme toename van de wijnkennis tijdens de laatste decennia door oenologisch onderzoek over de gehele wereld verklaart voor een groot deel de huidige, relatief hoge gemiddelde kwaliteit van de wijnen. Dankzij allerlei nieuwe technieken zijn de wijnproducenten vandaag veel minder afhankelijk van het toeval en wat geluk om een goede wijn te kunnen maken dan voorheen. Hierdoor komen er ook goedkopere varianten op de markt.
  • Oloroso sherry: een versterkte zoete wijn op basis van de palominodruif. Het verschil tussen de droge Fino sherry’s en de zoete Oloroso sherry’s ontstaat door de zogenaamde ‘flor’. De Finos hebben dit wel, de Olorosos niet. Het solera rijpingsproces waarbij jonge wijnen voortdurend gemengd worden met oudere wijnen zorgt voor de typische nootachtige sherrysmaak

PrikenTik - wijnstreken - Olorosso sherry

  • Oxidatie: letterlijk het contact met zuurstof. Tijdens het bewaarproces is zuurstof, net zoals vocht, een van de grootste vijanden van wijn. Oxidatie veroorzaakt grote veranderingen in kleur, geur en smaak. Rode wijn wordt door oxidatie muf en baksteenbruin, witte wijn kan bruingeel worden. De wijn raakt al zijn frisheid kwijt en wordt zo goed als ondrinkbaar.

P

  • Pétrus: Château Pétrus, één van de beste, meest exclusieve en duurste Pomerol crus uit de Bordeauxstreek. Voor 1 fles Château Pétrus uit 2009 die van Robert Parker, één van de beroemdste wijnjournalisten, de maximale score van 100 punten kreeg, betaal je vandaag maar liefst 4.295 euro!
  • Porto: één van de belangrijkste exportproducten van Portugal. Porto wordt gemaakt van druiven uit de Dourovallei, in het noorden van Portugal. De meeste porto rijpt op vaten in kelders in Vila Nova De Gaia, ten zuiden van de stad Porto. Halverwege het gistingsproces wordt de wijn versterkt met distillaat tot zo’n 15 à 20% alcoholgehalte waardoor de portwijnen vrij zoet blijven.

PrikenTik - wijnstreken - porto

  • Prosecco: net zoals Spanje heeft ook Italië zijn variant op champagne, de prosecco! Alhoewel de proseccodruif al bij de oude Romeinen gekend was als ‘pucino’ is de reglementering van prosecco slechts heel recent (2009). De meeste prosecco’s hergisten niet op de fles en hebben daardoor een jong, levendig en fruitig karakter, heel anders dan cava of champagne.

PrikenTik - wijnstreken - prosecco

Q

QbA-wijn: QbA staat voor ‘Qualitätswein bestimmter Anbaugebiete’, de op één na hoogste kwaliteitsaanduiding voor Duitse wijn. Perfect te vergelijken met de standaard voor de Franse AOC wijn. Al deze wijnen zijn afkomstig uit één van de dertien afgebakende Duitse wijnbouwgebieden.

QmP-wijn: QmP is de afkorting van ‘Qualitätswein mit Prädikat’. Dit is de hoogste Duitse kwaliteitsaanduiding die alleen wordt toegekend aan de allerbeste wijn. QmP-wijnen mogen één van de zeven kwaliteitslabels dragen: Kabinett, Spätlese, Auslese, Beerenauslese, Trockenbeerenauslese of Eiswein.

Wijn ABC - Duitse wijnen

R

Reserva: classificatie die in Spanje en Portugal gebruikt wordt voor wijn van een goed oogstjaar. In Portugal moet een reserva een alcoholgehalte hebben dat 0,5 procent hoger ligt dan gebruikelijk voor de streek. In Spanje mag een rode reserva ten vroegste vier jaar na de oogst op de markt komen. Hij moet minstens drie jaar gerijpt zijn op vat en fles, waarvan minstens één jaar op vat.

Réserve en riserva: termen voor Franse en Italiaanse wijn waarmee héél losjes wordt omgesprongen. Eerder een marketingterm dan een kwaliteitsaanduiding. Opletten dus!

Ripasso: techniek uit het Italiaanse wijngebied Valpolicella, in de buurt van Verona. Een Valpolicella Ripasso DOC vertrekt van een Valpolicella rode wijn die 15-20 dagen lang geweekt wordt met de druivenschillen van de Amarone wijn. Het resultaat? Een wijn met een dichtere structuur, een hoger alcoholpercentage en een meer subtiele zuurgraad. Lekker!

S

Schroefdop: meer en meer wordt de klassieke wijnkurk vervangen door een aluminium schroefdop. Veel makkelijker! Je kan de fles letterlijk in een handomdraai openen en opnieuw afsluiten. Bovendien hebben schroefdoppen geen negatieve invloed op de kwaliteit van de wijn. De ‘kurk’ van de toekomst? Hier vind je nog meer info.

Second vin: term voor de ‘tweede’ wijn van beroemde kastelen in de Bordeaux. De hele grote namen uit de Bordeauxstreek zijn zeer selectief in de keuze van hun druiven en hun cuves. Vroeger werden de minder interessante, maar nog steeds uitstekende vaten gewoon doorverkocht. Nu vinifiëren veel grote châteaux uit deze vaten een tweede wijn  die hetzelfde DNA heeft als de allergrootste cru’s.

 

Sur lie: ‘Lie’ is het bezinksel van dode gistcellen in een wijn. Bij sur lie wijnen laat men de wijn gedurende een bepaalde periode samen met dat bezinksel verder rijpen. Het resultaat is een wijn met een vollere, rondere smaak en meer textuur.  Sommige sur lie wijnen worden samen met het bezinksel gebotteld. Doorgaans voert men dit proces uit met witte wijn. De Muscadet Sèvre & Maine sur lie is het bekendste voorbeeld.