We hebben maar één aarde. En dus moeten we zuinig zijn op onze mooie planeet. Ook als wijnliefhebber kan je je steentje bijdragen, want er zijn tegenwoordig heel wat biologische, biodynamische en natuurlijke cuvées te vinden op de markt. Maar wat is het verschil tussen die verschillende benamingen? En wat is de beste keuze voor het milieu – en je smaakpapillen? Wij gidsen je door de wondere wereld van de biologische wijnen!
Een glaasje geschiedenis
Tot het begin van de jaren ’60 werden de meeste wijnen op een volstrekt natuurlijke manier verbouwd. Maar toen de chemische revolutie losbrak, veranderde het wijnlandschap volledig. Met de nieuwe pesticiden en preparaten konden wijnboeren hun ranken en druiven makkelijk en efficiënt beschermen tegen parasieten en barre weersomstandigheden. Zo werd hun werk lichter, en hadden ze minder risico om hun volledige oogst te verliezen. De eventuele invloed op de gezondheid van hun land, het milieu en de wijndrinkers? Daar stonden ze toen nog niet bij stil.
Even doorspoelen naar de jaren ’90 van de vorige eeuw. Het algemene milieubewustzijn begon te groeien, en ook de wijnmakers beseften wat voor een schade chemische producten aanrichten. Uit onderzoek bleek dat de sproeistoffen, onkruidverdelgers en pesticiden niet alleen gevaarlijk waren voor de gezondheid van de boer zelf, maar dat ze ook korte metten maakten met het microbiologische leven in de bodem. En dat is nu net wat wijn nodig heeft om z’n volle smaak te bekomen.
Daarom werd er in die periode een beweging naar een groenere wijnbouw in gang gezet. Dit was de start van de zogenaamde ‘lutte raisonnée’. Heel wat wijnboeren beslisten om niet meer preventief te sproeien, maar alleen wanneer er echt gevaar dreigde. Bovendien kwamen er steeds meer natuurlijke bestrijdingsmiddelen op de markt.
Biowijn
De biowijn was geboren. Bij het telen van de druiven voor deze cuvées worden alle chemische hulpmiddelen systematisch verbannen. In de plaats van agressieve producten kiezen biowijnboeren voor eeuwenoude technieken. Zo verwijderen ze gras en onkruid niet langer in grote hoeveelheden, maar laten ze het groeien zodat de wijnstok de concurrentie voor voedsel moet aangaan, en zijn voedingsstoffen dieper in de grond moet zoeken – wat de smaak ten goede komt. Ze zetten ook bewust onschadelijke insecten uit op de ranken, die dan lustig schadelijke insecten oppeuzelen. Deze boeren halen dus duidelijk al hun inspiratie en procédés direct uit de natuur.
Om het Europese biolabel te mogen dragen, moet een wijn voldoen aan heel wat strenge criteria. Zo mogen ze maar een fractie van het sulfietgehalte van ‘normale’ wijnen bevatten, zijn slechts bepaalde additieven toegelaten en wordt ook de lijst van mogelijke procédés beperkt.
Biodynamische wijn
Bio is dus een belangrijke beweging voor mens en natuur. Maar voor sommige wijntelers gaat hij nog niet ver genoeg. De Europese regelgeving is namelijk enkel van toepassing op de druiven zelf. Dat neemt niet weg dat er in het vinificatieproces nog heel wat additieven en schadelijke procédés gebruikt kunnen worden.
Voor oplossingen gingen deze wijnboeren te rade bij de geschiedenis. In de jaren ’20 werd er namelijk al een vernieuwend landbouwsysteem ontwikkeld: de biodynamiek. Deze methode vertrekt van twee hoofdgedachtes: enerzijds dat je planten niet moet genezen, maar net versterken. Anderzijds het idee dat er een link is tussen alle elementen in de natuur – en zelfs de kosmos –en dat de mens die moet respecteren in plaats van erop ingrijpen.
Een belangrijk onderdeel van deze wijnbouwtechniek zijn de preparaten op basis van koeiendrek en silicium. Deze stoffen worden eerst in een rundshoorn onder de grond begraven om energie op te nemen, en daarna met water vermengd om de bodem en de bladeren te besproeien. Biodynamische wijntelers gebruiken ook infusies van planten en kruiden. Dit gebeurt allemaal op gezette tijden, afhankelijk van de stand van de maan en de planeten.
Zoals reeds eerder vermeld, stop het niet bij de druif zoals bij biowijnen maar gaat de biodynamische methode ook in de vaten voort. Daar wordt de temperatuur niet gemanipuleerd, en worden er geen aromatische fabrieksgisten en enzymen toegevoegd. Sulfiet wordt slechts in minieme hoeveelheden gebruikt. Wijnen klaren en filteren? Daar doen biodynamische wijnboeren niet aan mee. Ze laten de bestanddeeltjes vrij rondzweven, en je ziet ze soms als witte schilfertjes onderaan de fles verschijnen.
Momenteel bestaat er nog geen officieel keurmerk of Europese wetgeving voor biodynamische wijn.
Natuurlijke wijn
Van natuurlijke wijnen daarentegen, kun je heel wat verschillende definities vinden. Dat komt doordat het geen officiële benaming is, maar eerder geïnterpreteerd moet worden als een indicatie dat de wijnboer op een respectvolle manier met mens, milieu en druif omgaat. Over het algemeen mag je ervan uitgaan dat aan deze wijnen heel weinig sulfiet toegevoegd is. Ook worden de druiven vaak met de hand geoogst. Maar opletten geblazen dus, want iedereen kan ‘natuurlijk’ op zijn fles zetten.
Hoe smaken ze?
Lange tijd werd gedacht dat biologische en biodynamische wijnen slechter zouden smaken, net omdat ze niet alle krachtpatsersmiddeltjes kunnen gebruiken. Maar niks is minder waar. Door het zachte en respectvolle proces hebben deze cuvées vaak zelfs een rijkere smaak. De romantici onder ons zouden zelfs kunnen zeggen dat je de liefde proeft…
Bio proberen?
Wij hebben een biowijntje voor je geselecteerd. Deze dieprode cuvée wordt in Minervais gemaakt uit Crignan, Syrah en Mourvèdre-druiven en heeft een prachtig ronde smaak met toetsen van zwarte olijven, kruiden en kreupelhout. Zeker het proberen waard, zelfs als je geen groene rakker bent!